PODGLĄD ATOMU
     
 

Zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 r.


Linia chronologiczna




Źródło 1. Jerzy Siemiginowski-Eleuter. Portret Jana III Sobieskiego (obraz z 1693 r.)
[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:SiemiginowskiJerzy.1693.PortretJanaIIISobieskiego.jpg]


Źródło 2. Jan Matejko. Portret Jana III Sobieskiego (obraz z XIX w., z cyklu Poczet królow i książąt polskich)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Jan_Sobieski.jpg]


Źródło 3. Koronacja Jana III Sobieskiego. Płaskorzeźba z pałacu w Wilanowie


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:PL_Koronacja_Jana_Sobieskiego.JPG]






Źródło 4. Mapa. Rzeczpospolita Obojga Narodów w II połowie XVII w., CARTE


Źródło 5. O przyczynach wyprawy Jana Sobieskiego na Wiedeń [fragment]
[…] Wiadomo było, że Turcy – pod wodzą wielkiego wezyra, Kara Mustafy, tęsknią do świętej wojny. W 1683 roku, po czterech latach wahań, kości zostały rzucone. Gdy orda turecka, szykowała się do szybkiego wymarszu, chcąc wyruszyć najkrótszą droga na Wiedeń […] cesarz Leopold I zaapelował o rychła pomoc, Sobieski, przyjął apel życzliwie. Podpisano z posłem cesarskim umowę o wzajemnej pomocy. […] Sytuacja Wiednia latem 1683 roku stawała się coraz bardziej rozpaczliwa. Turcy nadciągali o wiele prędzej niż sojusznicy i w połowie lipca rozpoczęli oblężenie miasta w sile około 140 000 żołnierzy. […] Sobieski objął dowództwo nad całością wojsk idących na odsiecz Wiednia: 74 000 żołnierzy. […] Sobieskiemu i jego skrzydlatym husarzom przypadła w udziale wspaniała szarża w dolince na prawym skrzydle oraz zasługa ostatecznego przepędzenia Turków z Europy Środkowej. […]


[cyt. za Norman Davis, Boże Igrzysko, Znak, Kraków, 1993, t. I, s. 631,632]


Źródło. 6. Juliusz Kossak. Jan III Sobieski błogosławi atak wojsk polskich pod Wiedniem w 1683 r. (obraz z 1871 r.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:King_John_III_Sobieski_blessing_Polish_attack_on_Turks_in_Vienna_1683.PNG]



Źródło 7. Juliusz Kossak. Jan Sobieski pod Wiedniem (obraz z 1882 r.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Juliusz_Kossak_Sobieski_pod_Wiedniem.jpeg]



Źródło 8. Jan Matejko. Jan III Sobieski pod Wiedniem (obraz z 1883 r.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:King_John_III_Sobieski_Sobieski_sending_Message_of_Victory_to_the_Pope,_after_the_Battle_of_Vienna_111.PNG]


Objaśnienie do obrazu:

Jan Sobieski wysyła papieżowi Innocentowi XI wiadomość o zwycięstwie nad wezyrem Kara Mustafą. Do listu dołączył słynne słowa: „Venimus, vidimus, Deus vicit” (Przybyliśmy, zobaczyliśmy, Bóg zwyciężył).


Źródło 9. Wacław Pawliszak. Husarz (obraz z XIX w.)


[źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Hetman%60s_guard.PNG]



Źródło 10. List Jana III Sobieskiego do żony [fragment]

W namiotach wezyrskich, 13.IX. 1683 w nocy

Jedyna duszy i serca pociecho, najśliczniejsza i najukochańsza Marysieńko!
Bóg i Pan nasz na wieki błogosławiony dał zwycięstwo i sławę narodowi naszemu, o jakiej wieki przeszłe nigdy nie słyszały. Działa wszystkie, obóz wszystek, dostatki nieoszacowane dostały się w ręce nasze. Nieprzyjaciel […] ucieka w popłochu. Wielbłądy, muły, bydło, owce, które to miał po bokach, dopiero dziś wojska nasze brać poczynają. […] Nieprzyjaciel […] prochów samych i amunicji porzucił więcej, niżeli milion. […] Wezyr tak uciekł od wszystkiego, że ledwo na jednym koniu i w jednej sukni. […] Wszystkie mi się po nim dostały wspaniałości. […] Mam wszystkie znaki jego wezyrskie. […] Namioty, wozy […].


wezyr –wódz armii tureckiej, służył sułtanowi
sułtan – tytuł władcy islamskiego

[cyt. za Norman Davis, Boże Igrzysko, Znak, Kraków, 1993, t. I, s. 634, 635.


Ćwiczenia


Na podstawie źródła 1-3.

Wyjaśnij, jakich środków użyli artyści, by podkreślić siłę i waleczność króla Jana III Sobieskiego.


Na podstawie źródła 4.

1. Wskaż na mapie terytorium Rzeczypospolitej, państwo Habsburgów oraz Imperium Osmańskie.
2. Które państwa europejskie mogły się czuć zagrożone przez Turcję w XVII w.?
3. Zlokalizuj miasta, które w drugiej połowie XVII w. były oblegane przez Turków.


Na podstawie źródła 5.

1. Podaj co najmniej jedną przyczynę, dla której król Jan III Sobieski ruszył z odsieczą obleganemu Wiedniowi.
2. Prześledź trasę wojsk królewskich pod wodzą króla Jana Sobieskiego. W którym mieście spotkały się armie Rzeczypospolitej idące pod Wiedeń?


Na podstawie źródeł 6-8.

Mimo znacznej przewagi, wojskom tureckim wezyra Kara Mustafy nie udało się pokonać połączonych sił koalicji antytureckiej. Decydującą rolę w tej bitwie odegrały oddziały polskiej husarii. Wskaż na obrazach tę formację.


Na podstawie źródła 9.

Wymień elementy uzbrojenia husarza. Jak sądzisz, czy skrzydła przypięte do zbroi utrudniały, czy może pomagały husarzowi udział w walce?


Na podstawie źródła 10.

1. Jakie bogactwa zastał król w obozie tureckim?
2. Co sądzisz o stosunku Jana Sobieskiego do żony, królowej Marysieńki?

Praca domowa


1. Jan III Sobieski przeszedł do historii jako jeden z najwybitniejszych wodzów polskich. Przedstaw argumenty, które uzasadniają to zdanie.
2. Obejrzyj film na You Tube o bitwie pod Wiedniem w 1683 roku. W jakiej konwencji został zrealizowany ten film? Odpowiedz, jakich środków użyli autorzy, aby przekonać widza o wyjątkowym znaczeniu tej bitwy dla losów chrześcijańskiej Europy?

http://www.youtube.com/watch?v=0i2hmm-McAk&feature=related

























Tytuł: Zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 r.
Opis skrócony: Poznamy przyczyny wyprawy króla Jana III Sobieskiego na Wiedeń, prześledzimy szlak wojsk Rzeczypospolitej. Ustalimy, co zadecydowało o zwycięstwie nad Turkami. Omówimy skutki wiktorii wiedeńskiej dla Europy.
Autor(rzy): Małgorzata Soczewicz
Hasła treści Jan III Sobieski, Rzeczpospolita Obojga Narodów, odsiecz Wiednia, husaria, Chocim
Uwagi metodyczne Lekcja poświęcona jest wnikliwej analizie źródeł tekstowych i ikonograficznych. Dość obszerna prezentacja dzieł malarskich służy rozwijaniu wyobraźni historycznej uczniów. Warto podkreślić znaczenie zwycięstwa Jana III Sobieskiego nad armią turecką Kara Mustafy dla zachowania chrześcijańskiego oblicza Europy. Można zaryzykować rozważania alternatywne, np. Jak zmieniłaby się Europa po zwycięstwie Imperium Osmańskiego? Warto poszukać śladów wiktorii w przestrzeni współczesnego Wiednia, np. opowiedzieć historię szlachcica wojsk Jana Sobieskiego – Jerzego Kulczyckiego, założyciela pierwszej kawiarni, czy porozmawiać o śladach polskich na wzgórzu Kahlenberg. Lekcja poświęcona jest wnikliwej analizie źródeł tekstowych i ikonograficznych. Dość obszerna prezentacja dzieł malarskich służy rozwijaniu wyobraźni historycznej uczniów. Warto podkreślić znaczenie zwycięstwa Jana III Sobieskiego nad armią turecką Kara Mustafy dla zachowania chrześcijańskiego oblicza Europy. Można zaryzykować rozważania alternatywne, np. Jak zmieniłaby się Europa po zwycięstwie Imperium Osmańskiego? Warto poszukać śladów wiktorii w przestrzeni współczesnego Wiednia, np. opowiedzieć historię szlachcica wojsk Jana Sobieskiego – Jerzego Kulczyckiego, założyciela pierwszej kawiarni, czy porozmawiać o śladach polskich na wzgórzu Kahlenberg.
Proponuję skorzystanie z map w powszechnie dostępnych atlasach np.: mapa Polska za Jana III Sobieskiego w Atlasie historycznym dla szkół podstawowych (PPWK, Warszawa, 1999, s. 22.) lub z mapy Rzeczpospolita Jana III Sobieskiego (Atlas historyczny, Nowa Era, Warszawa, 2012, s. 40.).
Szacowany MINIMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach) 60
Szacowany MAKSYMALNY czas na realizację treści atomu (w minutach)

 
Materiały udostępniane za pomocą Serwisu można wykorzystywać zgodnie z licencją Creative Commons Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska,
z wyjątkiem materiałów, które zostały wyraźnie oznaczone jako nieobjęte postanowieniami tej licencji.
Strona współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego z projektu: „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie innowacyjnych programów nauczania – zgodnych z polską podstawą programową kształcenia ogólnego – przeznaczonych dla uczniów – dzieci obywateli polskich za granicą”.
Deklaracja dostępnosci